Ceyhan nehrinin yukarı kesimindeki kollardan olan Hurman çayının 900 km2 yi geçen yağış alın önemli yer tutarsa da, asıl beslendiği yerler daha aşağılardaki gür kaynakların katıldığı alanlarda olur. Bu kaynakları aldıktan ve Söğütlü çayına karıştıktan sonra artık bir çay görünüşü alır.
Ceyhan nehrinin önemli kollarından olan Göksun çayı (115 km., yağış alanı 1400 km2), Binboğa dağlarından inen Kömürsuyu ile başlar, başka derelerle beslenir, Göksun ovasına kadar çağıltılarla akar, ilkbaharda kabararak geçit vermez. Bu gür çay, Ceyhan ırmağına karışır ve bunun karışmasıyla Ceyhan büyür. İlkbahar ve yaz başlarında dağlardaki karların erimesi ile Ceyhan'a çok su katılır.
Ceyhan nehrinin önemli bir kolu da aksu çayıdır (150 km.). bu çay Maraş'ın kuzeydoğusunda Fevzipaşa-Malatya demiryolunun geçtiği uzun ve geniş bir çukurluk içindeki Gölbaşı gölleri adı verilen bir sıra göllerden doğmuştur. Buradan güneybatıya doğru akarak Pazarcık kasabası yakınından geçer, Mizmili bataklığı doğrultusunda uzanır. Bu arada Uzungeliş adı verilen ve Pazarcık kasabası yakınlarında da devam eden, çok uzun bir boğaza girer. Burada Kartalkaya barajı yapılmıştır. Temelden yüksekliği 90 m., tepe uzunluğu 190 m. olan bu toprak-kaya dolgu tipi barajın gerisinde 1,5 km2 den daha büyük bir göl meydana gelmiştir. Bu gölde biriktirilen sularla 35.000 hektarlık arazinin sulanmasına çalışılmıştır. Daha ileride Aksu'ya, Gavur gölünden gelen sular katılır ve Maraş'ın batısında Ceyhan nehrine karışır.
Buraya kadar aldığı kollarla büyümüş olan Ceyhan nehri, daha aşağılarda birçok dereler alık ki, bunlar arasında Kadirli taraflarının bol sularını toplayan Savrun çayı ile Körsulu çayı başta gelir. Bu çayların suları yazın, sulamalar dolayısıyla, çok azalırsa da, kışın ve ilkbaharda çağıltılarla akan gür akarsulardır. Savrun çayına paralel uzanan ve onun batısında akan Çiçeklidere üzerinde, sulamada ve taşkınları önlemede fayda sağlayan Mehmetli Barajı bulunmaktadır. Aksu kavşağı yakınlarından sonra Ceyhan nehri 50 km. kadar süren çok yeri dar, derin, yamaçları sarap bir boğaza girer. Bu boğazda genişliği 10-15 m. ye inmiş, nehrin kısılmış olduğu son derece dar yerler de girer. Bu boğazda Ceyhan hızlı akar ve çağlayanlar yapar. Bu boğazdan çıktıktan sonra Ceyhan nehri tepelik yerler arasından geçtikten sonra ovaya açılır. Burada ırmak yayılır, kabardığı zaman taşkınlar yapar.
Ceyhan, en çekilmiş olduğu yaz sonlarında bile geçit vermeyen büyük bir ırmaktır. Bir çok özellikleri ile yanındaki Seyhan nehrine benzer. Nehrin su miktarı mevsimlere göre çok değişir. Kasım ve Aralık aylarındaki yağmurlarla kabarır. Bu sırada saniyedeki su miktarı 50 m3 den 400 m3 e yükselir. Ocak ayında suları oldukça çekilir. Şubat ortalarında yine kabarmaya başlar, yazın gene çekilir.
Ceyhan nehrinin aşağı kesiminde genişliği 100 m., derinliği 3 m. dir. Çok kabardı zamanlarda ovada yer yer taşar. Bu ırmak, önceleri şimdiki Karataş burnu yakınında denize dökülürken, zamanla yatağını değiştirmiş, İskenderun körfezine dökülmeye başlamıştır. Ceyhan, takriben 2000 yıl içinde Seyhan ile 6 defa birleşmiş, sonra ayrılmıştır. Dar boğazlarda hızlı akışlarla inen ve birçok çağlayanlar yapan Ceyhan, önemli bir elektrik enerjisi kaynağıdır. Irmak, çok yerinde, derinde aktığından sulamada güçlükle kullanılır. Bunun için son yıllarda yer yer bentler yapılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder