Proje ve İnşaat Anıtkabir’in yerinin seçilmesi için görevlendirilen komisyon 1 Mart 1941 tarihinde uluslararası bir yarışma açtı. Yarışmaya, Türkiye, Almanya, İtalya, Avusturya, İsviçre, Fransa ve Çekoslovakya’dan toplam 47 proje katıldı. Bu projelerden 3 tanesi komisyon tarafından ödüle layık görüldü. Milli konuyu daha başarılı ifade etmesi ve projenin araziye uygunluğu nedeniyle, Prof. Dr. Emin Onat ve Doç. Dr. Ahmet Orhan Arda’nın projesinin uygulanmasına karar verildi.
Anıtkabir projesinin belirlenmesinden sonra, ilk aşamada kamulaştırılma çalışmaları yapıldı ve 9 Ekim 1944 tarihinde yapıma başlandı. Anıtkabir’in inşası 9 yıllık bir sürede 4 aşamalı olarak 1953 yılında tamamlandı.
Birinci Kısım İnşaat: 1944-1945 Toprak seviyesi ve aslanlı yolun istinat duvarının yapılmasını kapsayan birinci kısım inşaata 9 Ekim 1944 tarihinde başlanmış ve inşaat 1945 yılında tamamlanmıştır.
İkinci Kısım İnşaat: 1945-1950 Mozole ve tören meydanını çevreleyen yardımcı binaların yapılmasını kapsayan ikinci kısım inşaat 29 Eylül 1945 tarihinde başlamış, 8 Ağustos 1950 tarihinde tamamlanmıştır. Bu aşamada inşaatın kâgir ve betonarme yapı sistemine göre, temel basıncının azaltılması göz önünde tutularak, anıt kütlesinin ‘temel projesinin’ hazırlanması kararlaştırılmıştır. 1947 yılı sonuna kadar mozolenin temel kazısı ve izolasyonu tamamlanmış ve her türlü çöküntüleri engelleyecek olan 11 metre yüksekliğinde betonarme temel sisteminin demir montajı bitirilme aşamasına gelmiştir.
Giriş kuleleri ile yol düzeninin önemli bir kısmı, fidanlık tesisi, ağaçlandırma çalışmaları ve arazinin sulama sisteminin büyük bir bölümü tamamlanmıştır.
Üçüncü Kısım İnşaat: 1950 Anıtkabir üçüncü kısım inşaatı, anıta çıkan yollar, aslanlı yol, tören meydanı ve mozole üst döşemesinin taş kaplaması, merdiven basamaklarının yapılması, lâhit taşının yerine konması ve tesisat işlerinden oluşmuştur.
Dördüncü Kısım İnşaat: 1950-1953 Anıtkabir’in 4. kısım inşaatı ise şeref holü döşemesi, tonozlar alt döşemeleri ve şeref holü çevresi taş profilleri ile saçak süslemelerinin yapılmasını kapsıyordu. Dördüncü kısım inşaat 20 Kasım 1950 tarihinde başlamış ve 1 Eylül 1953 tarihinde bitirilmiştir.
10 Kasım1953 tarihinde, Atatürk’ün naaşı 1938 yılından beri, 15 yıl süre ile muhafaza edildiği geçici kabri olan Ankara Etnografya Müzesi’nden alınarak büyük bir tören ile Anıtkabir’e defnedildi.
Farklı bir kaynaktan
Anıtkabir Nasıl Yapıldı ?
Atatürk gömüleceği yer konusunda bir vasiyette bulunmamıştı. Ancak Atatürk 1923 yılında sohbet sırasında “Elbet bir gün öleceğim beni Çankaya’ya gömer hatıramı yaşatırsınız” demiş ve ardından ısrarlı olmadığını belirtmek için de “Beni milletim nereye isterse oraya gömsün. Fakat benim hatıralarımın yaşayacağı yer Çankaya olacaktır” şeklinde eklemiştir.
Bu yüzden Atatürk’e yüce kişiliğine uygun bir anıt mezar yaptırılması düşüncesi ile hükümet tarafından Anıtkabir inşaatının yapılacağı yerin tespiti için özel bir komisyon kurulmuştur. Komisyonun 6 Aralık 1938′de yaptığı ilk toplantıda; Anıtkabir konusunda yerli ve yabancı bilim adamlarının düşüncelerinden faydalanılması Türkiye’de çalışmalarını sürdüren ve Ankara İmar Planını hazırlamış olan şehircilik uzmanı Prof. Jahsen’in T.B.M.M. binası mimarı Prof. Holzmeister’in ve Dil Tarih Coğrafya Fakültesi binası mimarı Prof. Taut’un görüşlerinin de alınması kararlaştırılmıştır.
Bu bilim adamlarının katılımıyla komisyon ikinci toplantısını 16 Aralık 1938′de yapmıştır. Önerilen yerler şunlar olmuştur.
Çankaya, Etnografya Müzesi, TBMM’nin arkasındaki tepe (Kabatepe), Ankara Kalesi, Bakanlıklar (Milli Eğitim Bakanlığı için ayrılan arsa), Eski Ziraat Mektebi, Gençlik Parkı, Altındağ (Hıdırlık Tepe), Gazi Orman Çiftliği.
Önerilen yerler; tarihi mekanlar veya eğlence yerleri olması şehrin merkezinde ve merkeze çok uzak olması gibi nedenlerle uygun bulunmadı.
17 Ocak 1939 tarihli son komisyon toplantısında Trabzon Milletvekili Mithat Aydın Anıtkabir’e yakışır yer olarak gördüğü Rasattepe’nin özelliklerini anlattı. Tepe şehrin ortasında ve buraya yapılacak Anıtkabir’in uzaklardan görünmesini sağlayacak kadar yüksekti.
Komisyon üyelerinden Kütahya Milletvekili Süreyya Özgeevren ise Rasattepe’nin Anıtkabir için çok elverişli özelliklerini anlatarak sözlerini şöyle bağladı :
“Rasattepe bugünkü ve yarınki Ankara’nın genel görünüşüne göre bir ucu Dikmen’de öteki ucu Etlik’de olan bir hilalin tam ortasında bir yıldız gibidir. Anıtkabir’in burada yapılması kabul edilirse Türkiye’nin başkenti olan Ankara şehri kollarını açmış Atatürk’ü kucaklamış olacaktır. Atatürk’ü böylece bayrağımızdaki yarım ayın yıldızının ortasına yatırmış olacağız.”
Komisyonda söz alan İçel Milletvekili Emin İnankur’da; Atatürk’le yaptıkları bir şehir gezisinde Rasattepe’ye gittiklerini Atatürk’ün buradan şehri seyredip “Bu tepe ne güzel bir anıt yeri” dediğini anlattı.
Bu açıklamalardan sonra Anıtkabir’in Rasattepe’ye yapılması oylamaya sunuldu ve Anıtkabir’in Rasattepe’ye yapılması büyük çoğunlukla kabul edildi.
RASATTEPE (ANITTEPE)
Anıtkabir yapılmadan önce rasat istasyonu bulunması dolayısıyla Anıttepe’nin adı Rasattepe idi.
Bu tepede M.Ö. 12. yüzyılda Anadolu’da devlet kuran Frig uygarlığına ait tümülüsler (mezar yapıları) bulunmaktaydı. Anıtkabir’in Rasattepe’de yapılmasına karar verildikten sonra bu tümülüslerin kaldırılması için arkeolojik kazılar yapıldı. Bu tümülüslerden çıkan eserler bugün Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.
Anıtkabir Projesinin belirlenmesinden sonra inşaatın başlayabilmesi için ilk aşamada kamulaştırma çalışmalarına başlandı. Anıtkabir inşaatı ise 9 Ekim 1944 tarihinde görkemli bir temel atma töreni ile başladı.
Anıtkabir’in inşaası 9 yıllık bir süre içinde 4 aşamalı olarak yapılmıştır.
Birinci Kısım İnşaat : 1944 – 1945
Toprak seviyesi ve Aslanlı yolun istinat duvarının yapılmasını kapsayan birinci kısım inşaata 9 EKİM 1944′te başlanmış ve EKİM 1945′te tamamlanmıştır.
İkinci Kısım İnşaat : 1945 – 1950
Mozole ve tören meydanını çevreleyen yardımcı binaların yapılmasını kapsayan ikinci kısım inşaat 29 EYLÜL 1945′te başlamış 8 Ağustos 1950′de tamamlanmıştır. Bu inşaat aşamasında inşaatın kagir ve betonarme yapı sistemine göre temel basıncının azaltılması gözönünde tutularak anıt kütlesinin “temel projesinin” hazırlanması kararlaştırıldı. 1947 yılı sonuna kadar mozolenin temel kazısı ve izolasyonu tamamlandı ve her türlü çöküntüleri engelleyecek olan 11 metre yüksekliğindeki betonarme temel sisteminin demir montajı bitirilme aşamasına geldi.
Giriş kuleleri ile yolların toprak düzenlemesinin önemli bir kısmı fidanlık tesisi ağaçlandırma çalışmaları ve arazinin sulama sisteminin büyük bir bölümü tamamlandı.
Üçüncü Kısım : 1950
Anıtkabir üçüncü kısım inşaatı anıta çıkan yollar Aslanlı yol Tören Meydanı ve mozole üst döşemesinin taş kaplaması merdiven basamaklarının yapılması lahit taşının yerine konması ve tesisat işlerinin yapılmasını kapsıyordu.
Dördüncü Kısım : 1950 – 1953
Anıtkabir’in 4. kısım inşaatı ise Şeref Holü’nün döşemesi tonozlar alt döşemeleri ve Şeref Holü çevresi taş profilleri ile saçak süslemelerinin yapılmasını kapsıyordu. Dördüncü kısım inşaata 20 Kasım 1950′de başlandı 1 Eylül 1953′de
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder